Σύνταξη Διαθήκης, Επικύρωση & Διαχείριση Περιουσίας στην Κύπρο

Ο όρος «περιουσία» περιλαμβάνει όλα τα κινητά και ακίνητα περιουσιακά στοιχεία ενός προσώπου. Μετά τον θάνατο, η διαχείριση της περιουσίας είναι η νομική διαδικασία συγκέντρωσης, διαχείρισης και διανομής των στοιχείων στους νόμιμους κληρονόμους. Καθοριστικός παράγοντας για το πώς θα διανεμηθεί η περιουσία είναι η ύπαρξη διαθήκης.

Τι είναι η διαθήκη

Η διαθήκη είναι νομικό έγγραφο με το οποίο ο διαθέτης ορίζει πώς θα διανεμηθεί η περιουσία του μετά θάνατον και δύναται να διορίσει εκτελεστή που θα υλοποιήσει τις επιθυμίες του.

Πώς συντάσσεται – τύπος και εγκυρότητα

• Έγγραφη μορφή.
• Υπογραφή από τον διαθέτη ενώπιον δύο μαρτύρων που παρίστανται ταυτόχρονα και υπογράφουν.
• Προαιρετική καταχώριση στο αρμόδιο Επαρχιακό Δικαστήριο (δεν επηρεάζει την ισχύ).

Χρήσιμη πρακτική: αναθεώρηση της διαθήκης όταν αλλάζουν ουσιώδεις οικογενειακές/περιουσιακές συνθήκες.

Διορισμός εκτελεστή

Ο εκτελεστής υποβάλλει αίτηση διαχείρισης και ζητεί την έκδοση διατάγματος επικύρωσης (grant of probate) για να ενεργήσει για λογαριασμό της κληρονομιάς και να διανείμει τα περιουσιακά στοιχεία σύμφωνα με τη διαθήκη. Μπορεί να είναι έμπιστο πρόσωπο ή ο δικηγόρος σας. Αν δεν υπάρχει διαθήκη, οι νόμιμοι κληρονόμοι συναινούν στον διορισμό διαχειριστή (administrator) με αντίστοιχες αρμοδιότητες.

Διανομή περιουσίας: με ή χωρίς διαθήκη

• Με διαθήκη: Διανομή όπως ορίζεται στο κείμενο, τηρουμένων των περιορισμών του «νόμιμου μέρους».
• Χωρίς διαθήκη: Εφαρμόζονται οι διατάξεις νόμιμης διαδοχής με 7 τάξεις συγγενών· κατά κανόνα, πρώτη τάξη είναι σύζυγος και τέκνα, που μοιράζονται εξίσου.

Διαθέσιμο μέρος (forced heirship)

Ο νόμος περιορίζει την ελευθερία διάθεσης ώστε να προστατεύονται στενοί συγγενείς. Το διαθέσιμο μέρος που μπορεί να αφήσει ελεύθερα ο διαθέτης είναι:

• 1/4 της καθαρής περιουσίας αν αφήνει σύζυγο και τέκνα (ή απογόνους τέκνων), ή μόνο τέκνα χωρίς σύζυγο.
• 1/2 αν δεν υπάρχουν τέκνα αλλά υπάρχει σύζυγος ή γονέας.
• 100% αν δεν υπάρχουν σύζυγος, τέκνα/απόγονοι ή γονείς.

Ανάκληση διαθήκης

Γίνεται με νεότερη διαθήκη που ανακαλεί ρητά την προηγούμενη ή με καταστροφή του εγγράφου από τον διαθέτη με πρόθεση ανάκλησης.

Νομικό πλαίσιο (ενδεικτικά)

• Περί Διαθηκών και Διαδοχής Νόμος (Κεφ. 195)
• Περί Διαχειρίσεως Κληρονομιών Αποθανόντων Προσώπων Νόμος (Κεφ. 189) και συναφείς Κανονισμοί

Διαδικασία επικύρωσης (probate)

• Αρμόδιο Δικαστήριο: Επαρχιακό Δικαστήριο (τμήμα Probate).
• Απαραίτητα έγγραφα: ληξιαρχική πράξη θανάτου, στοιχεία και πιστοποιητικό κληρονόμων (από κοινοτάρχη/δήμαρχο), πρωτότυπο διαθήκης (αν υπάρχει), συνοπτική απογραφή περιουσίας και χρεών.
• Πότε απαιτείται: Προ της διανομής. Εξαίρεση: αν το μόνο στοιχείο είναι τραπεζική κατάθεση έως €15.000.
• Ενστάσεις: Αν υπάρχει αντίρρηση για τον προτεινόμενο διαχειριστή ή για τη διαθήκη, το δικαστήριο θα ακούσει και θα αποφασίσει επί του ζητήματος.

Μετά το διάταγμα επικύρωσης – καθήκοντα διαχειριστή

1. Συγκέντρωση & απογραφή περιουσίας (κινητά/ακίνητα, μετρητά, επενδύσεις).
2. Διευθέτηση εξόδων και οφειλών (κηδεία, δικαστικά/συμβολαιογραφικά, χρέη).
3. Διαχείριση & νομικές ενέργειες για λογαριασμό της κληρονομιάς (συντήρηση, είσπραξη απαιτήσεων, μεταβιβάσεις τίτλων).
4. Διανομή υπολοίπου στους δικαιούχους κατά τη διαθήκη ή τον νόμο.
5. Τελικοί λογαριασμοί στο δικαστήριο και απαλλαγή διαχειριστή.

Φόρος κληρονομιάς

Δεν υφίσταται φόρος κληρονομιάς στην Κύπρο. Πριν τη διανομή, τακτοποιούνται τυχόν λοιπές φορολογικές/δημοτικές υποχρεώσεις του αποβιώσαντος.

Υπηρεσίες του γραφείου μας

• Σύνταξη, αναθεώρηση και καταχώριση διαθηκών.
• Φύλαξη διαθηκών.
• Προετοιμασία φακέλου και αίτησης για επικύρωση (probate)· παράσταση στο δικαστήριο.
• Διαχείριση περιουσίας αποθανόντος από την απογραφή έως την τελική διανομή.
• Επίλυση κληρονομικών διαφορών και αμφισβητήσεων.
• Ανάληψη καθηκόντων εκτελεστή/διαχειριστή όπου ζητηθεί.